Był historykiem-amatorem, publicystą, autorem wartościowych pozycji związanych z Ziemią Łukowską, ale szczególnie był typem żarliwego patrioty, regionalisty.

Posługując się aktualnym planem Łukowa, przy odrobinie uwagi, udaje się zainteresowanemu odnaleźć ulicę Jana Stanisława Majewskiego. O skomplikowanym przebiegu, wytyczona niezbyt fortunnie, dziwna to uliczka – boczna od ulicy Warszawskiej. Przedstawiciele starszego pokolenia łukowian chyba cieszą się, że jest ona w ogóle. Stanowi jedyny dowód pamięci o osobie bardzo ściśle związanej z Łukowem i całym naszym regionem.

Ilekroć przejeżdżam przez Adamów, a zdarza się to przynajmniej raz w roku, spoglądam na ścianę domu przy rynku tzw. “murowańca”, czy nie nie zauważę wreszcie jakiejś tablicy upamiętniającej fakt urodzenia się tam 25 kwietnia 1899 roku Majewskiego. Niestety, nic się nie dzieje W tej mierze. Gdy przed laty nadawano imię patrona Bibliotece Miejskiej w Łukowie, za Majewskim głosowały dwie osoby. Sprzeciw jednego z prominentów partyjnych argumentującego, że “…Majewski nie był postępowy”, utracił proponowaną kandydaturę a szkoda.

Nie udało się nadać oficjalnego biegu zamiarowi nadania imienia Jana Stanisława Majewskiego Muzeum Regionalnemu w Łukowie, aż wreszcie ostatnio, w toku wydania “Nowej Gazety Łukowskiej”, rzucono myśl powołania Towarzystwa Regionalnego w Łukowie imienia Jana Stanisława Majewskiego, by w ten sposób przybliżyć naszemu społeczeństwu postać i działalność tak zasłużonego, a niedocenionego człowieka.

Jan Stanisław Majewski szerokością zainteresowań i stopniem zaangażowania wyróżniał się wśród licznych działaczy społeczno-kulturalnych i oświatowych w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Był historykiem-amatorem, publicystą, autorem kilku wartościowych pozycji związanych z Ziemią Łukowską, ale szczególnie był typem wrażliwego patrioty, regionalisty. Bardzo ciekawe i aktualne są jego poglądy na temat muzealnictwa regionalnego, znaczenia badań etnograficznych. Położył wielkie zasługi dla powstania i rozwoju prasy łukowskiej.

Urodził się w Adamowie. Wychowywał się w nader ciężkich warunkach materialnych. Uczył się najpierw w Adamowie, później w okolicznych wsiach. Jego ojciec zajmował się handlem. W 1910 roku przeniósł się wraz z rodziną do Łukowa i rozpoczął naukę w miejscowym gimnazjum. W 1915 roku władze carskie wywiozły w głąb Rosji jego ojca, co zmusiło młodego Majewskiego do przerwania nauki po 4 klasach i podjęcia pracy nauczyciela wiejskiego, by utrzymać pięcioro rodzeństwa. Pracował w Staninie i Annoninie. Wówczas zapoczątkował swoją działalność społeczno-patriotyczną. W roku 1916 był współorganizatorem pochodu do Łukowa w rocznicę Konstytucji 3 Maja. W Staninie organizował amatorski ruch teatralny, utworzył Towarzystwo Oświatowo-Dramatyczne, bibliotekę publiczną “Świt”, należał do założycieli ogniska nauczycielskiego. W latach 1915-1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. Od roku 1919 do 1922 służył w szeregach Wojska Polskiego. Z wojska powrócił do Łukowa i do wybuchu II wojny światowej pracował jako urzędnik Starostwa Powiatowego.

Z prasą lokalną związał się już w roku 1916, współpracując z “Pamiętnikiem Łukowskim”. Działał w Stowarzyszeniu Kulturalno – Oświatowvm “Ogniwo”, był m.in. członkiem jego zarządu i kierownikiem sekcji oświatowej. Szczególną domeną działania Majewskiego stał się organ prasowy “Ogniwa” – miesięcznik “Gazeta Łukowska” którego pierwszy numer ukazał się we wrześniu 1924 roku pod redakcją Stanisława Raczyńskiego. Od lipca 1925 roku Majewski swoją funkcję pełnił bezpłatnie, jak zresztą i kilku innych wybitnych działaczy miejscowych. Dokładali oni wszyscy często “z własnej kieszeni”, mając na uwadze, by wyniki ich działania były jak najlepsze. Dzisiaj może trudno zrozumieć taką postawę ludzi, którzy przecież musieli pracować zawodowo na utrzymanie swoich rodzin.

Majewski współpracował z innymi pismami. Razem ze swą żoną wydawał w latach l938-l939 “Kronikę Ziemi Łukowskiej”. Uważał, że prasa lokalna ma wielkie znaczenie, szczególnie dla utrwalania historii miasta i regionu. Jesienią l924 roku pisał: “A im lepiej przechowamy pamięć o sobie, o dniach dzisiejszych, tym bardziej, tym silniej spoimy teraźniejszość z przyszłością, tym większe wzbudzimy zainteresowanie w pokoleniach przyszłych do przeszłości, utrzymując w ten sposób łączność pokoleń tak bardzo potrzebną do utrzymania ducha narodu”.

Odnośnie spraw związanych z muzealnictwem regionalnym bardzo dobitnie brzmi następująca wypowiedź Majewskiego z roku 1925:

Muzeum! … Chciałbym najlepiej, najsilniej określić wartość takiej placówki, lecz nie będę się silił, gdyż nie zdałam. To zresztą ocenić i zrozumieć może tylko naprawdę ten, kto rzeczywiście kocha bezgranicznie swoją ziemię, kraj ojczysty, własny naród, jego życie, obyczaje; kto kocha to wszystko, co go otacza od kolebki aż do śmierci…

Nie sposób zawrzeć w krótkim artykule bardziej szczegółowe przedstawienie postaci Jana Stanisława Majewskiego, uwzględniając niebanalne koleje życia, przerwanego męczeńską śmiercią w obozie niemieckim we Flossenburgu 13 września 1941 roku. Podejmował zawsze obowiązki społeczne rozumiane jako służbę człowiekowi. Dużo można by jeszcze wymieniać obszarów jego działalności np.: praca związana z obchodami jubileuszu 700-lecia Łukowa, którym poświęcił swoją broszurę “Rok jubileuszowy miasta Łukowa”, działalność w Lidze Obrony Powietrznej Państwa, sprawa budowy kopca Henryka Sienkiewicza w Okrzei, urządzenia parku miejskiego w Łukowie i wiele innych problemów, którymi tak bardzo sam interesował się i budził zainteresowanie innych.

Był to człowiek niesłychanie życzliwy, otwarty, umiejący łatwo nawiązywać kontakty, nadzwyczaj bezinteresowny, skromny.

Postać Jana Stanisława Majewskiego zasługuje na szczególną uwagę nie z powodów rocznicowych, czy doraźnych pobudek pewnego moralnego zadośćuczynienia za dotychczasową niepamięć, której dowodem jest jedynie wspomniana niewielka uliczka. Wszechstronność zainteresowań i trudu twórczego, a zachowanego do dziś w postaci materiałów w rocznikach prasy lokalnej i monografii o Łukowie, Kocku, Adamowie, pieczołowicie przechowywanych w Bibliotece Miejskiej w Łukowie, zasługuje na popularyzację i przybliżanie współczesnemu pokoleniu Jana Stanisława Majewskiego jako wzoru osobowości, pełnej twórczego zaangażowania i umiłowania regionu – walorów tak bardzo pożądanych w obecnej rzeczywistości.

Autor: Tadeusz Milewski
Źródło: “Nowa Gazeta Łukowska” 1/95