Jak wiadomo, w listopadzie 1918 roku rozbrojenia Niemców w Łukowie dokonała miejscowe oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej, dowodzone przez ppor. Stefana Zdanowskiego →, komendanta Obwodu tej organizacji, przy współdziałaniu grupy legionistów pod komendą ppor. Legionów Eugeniusza Kwiatkowskiego → (późniejszego ministra i wicepremiera w Rządzie II RP, twórcy C.O.P.-u →, budowniczego Gdyni i in., wielkiego przyjaciela Łukowa).

Jakkolwiek samo wyzwolenie Łukowa spod okupacji niemieckiej dokonane zostało prawie bez walki, w przeciwieństwie do Międzyrzeca Podlaskiego, gdzie padło wielu zabitych przez Niemców, to w okresie nieco późniejszym podczas wojny z bolszewikami, kilkudziesięciu peowiaków z Łukowa i okolic poległo, zmarło z ran, lub zaginęło bez wieści.

Między innymi był także uczeń VII klasy łukowskiego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki – Czesław Jacuk, harcerz, ochotnik w tej wojnie, poległy pod Dźwińskiem (na Łotwie) 27.X.1919 r. Jego portret wisiał w hallu budynku szkoły do 1939 r. na mocy uchwały Rady Pedagogicznej z 1920 r.

Odsłonięcie tablicy POW

Dla uczczenia pamięci łukowskich peowiaków dnia 11 listopada 1934 r. odsłonięto i poświęcono na ścianie ówczesnego starostwa marmurową tablicę z nazwiskami i i datami śmierci poległych i zmarłych z ran, oraz zaginionych. Podczas okupacji hitlerowskiej tablica została usunięta i ślad po niej zaginął, aż do roku 1981, gdy została odnaleziona w Lublinie na terenie Muzeum Wincentego Pola podczas robót budowlanych. Okazała się pękniętą w połowie na dwie części, z małym ubytkiem z lewego boku przy pęknięciu.

W kwietniu 1982 roku została przywieziona do Muzeum Regionalnego w Łukowie i złożona w jego ogrodzie, gdzie spoczywała do 1989 r. Została poddana renowacji, zaś 11 listopada 1989 roku, po umieszczeniu na dawnym miejscu w ścianie budynku Urzędu Miasta, później i Starostwa, uroczyście odsłonięta i poświęcona.

Poświęcenie restytuowanej tablicy POW

Prezentujemy Państwu zdjęcia: z uroczystości w dniu 11.XI.1934 r., oraz 11.XI.1989 r. Dodam, że byłem obecny na obydwu uroczystościach: w roku 1934 jako jeszcze “przedszkolak” zaś w roku 1989 miałem honor przemawiać ze wzruszeniem na uroczystości ponownego odsłonięcia tablicy.

Autor: T. Milewski
Źródło: “Nowa Gazeta Łukowska” 11/2004

Tekst znajdujący się na tablicy:

PEOWIACY POWIATU ŁUKOWSKIEGO
POLEGLI NA POLU CHWAŁY W DOBIE WALK
O NIEPODLEGŁOŚĆ I UTRWALANIE GRANIC
RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ZDANOWSKI STEFAN
KOMENDANT OBWODU – DN.29.VII.1920 – POD TARNOPOLEM
SZANIAWSKI LEOPOLD – 13.X.1918 – MIĘDZYRZECEM
MŁYNARCZYK JÓZEF – 13.XI.1918 – MIĘDZYRZECEM
KOWALCZYK JÓZEF – 5.11.1919 – LWOWEM
KOPCIŃSKI FRANCISZEK – 5.11.1919 – LWOWEM
PISZCZ JAN – 5.11.1919 – LWOWEM
BĄK HENRYK – 14.III.1919 – CHYROWEM
BŁASZKIEWICZ BOLESŁAW – 14.III.1919 – CHYROWEM
SAŁASIŃSKI STANISŁAW – 13.V.1919 – OSOBOWICZAMI
TRĘDAK JULIAN – 13.V.1919 – OSDBOWICZAMI
JACUK CZESŁAW – 27.X.1919 – DŹWIŃSKIEM
CDULA FRANCISZEK – 1.IV.1920 – ŁACHWĄ
PASIK ALEKSANDER – 8.V.1920 – KUOWEM
ZŁOTOWSKI JÓZEF – 10.5.1920 – MOZYRZEM
CELIŃSKI BRONISŁAW – 12.VI.1920 – CZAROBELA
ROSA WALENTY – 14.VI.1920 – PIŃSKIEM
POGONOWSKI LEON – 27.VIII.1920 – BUDENIEM

ZMARLI WSKUTEK DZIAŁAŃ WOJENNYCH

SOWA FELIKS – 4.XII.1918 – W ŁUKOWIE
PISZCZ ADAM – 4.XII.1918 – W ŁUKOWIE
DŁUGOSZEK JÓZEF – 5.XII.1918 – W ŁUKOWIE
KOPEĆ MICHAŁ – 22.I.1920 – W DŹWIŃSKU
JEZIERKI STANISŁAW – 6.XII.1920 – W LUBLINIE

ZGINELI BEZ WIEŚCI

ANICZAK LUCJAN, BORKOWSKI STANISŁAW, CHUDZIK STANISŁAW
GAJOWNIK JAN, KAZIMIERCZAK BRONISŁAW, KUROWSKI ANTONI
MAZUR JAN, NURZYŃSKI FRANCISZEK, OKLIŃSKI LEON, PAZURA
STEFAN, SZANIAWSKI FRANCISZEK, WAROWNY PIOTR

POLEGŁYM KOLEGOM – PEOWIACY
ŁUKOWSKIEGO – KOŁA P.O.W.

ŁUKÓW DNIA 11 LISTOPADA 1934 ROKU

Archiwum Państwowe w Lublinie.

Dokumenty z Archiwum Państwowego w Lublinie, dotyczące umiejscowienia tablicy pamiątkowej ku czci poległych P.O.W. na budynku starostwa w Łukowie. Sygn. 35/403/0/5.5/1777. 1934 r.

---

Tablica P.O.W.

Powrót dp albumu