Cmentarz wojskowy w Łukowie przy ul. Strzelniczej, został utworzony przez Niemców w latach I wojny światowej. Powstał obok terenu ówczesnych koszar wojskowych, zbudowanych przez Rosjan po Powstaniu Styczniowym.
Na przełomie lat 1917-1918, na terenie cmentarza wzniesiono drewniany kościółek z trzema ołtarzami: głównym z dużą figurą Chrystusa Ukrzyżowanego oraz dwoma bocznymi. Na sześciu drewnianych pilastrach przy ścianach bocznych wewnątrz kościółka, wypisane były od podłogi do sufitu imiona, nazwiska, stopnie wojskowe i daty śmierci poległych niemieckich żołnierzy.
Zdjęcie archiwalne spalonego kościółka na cmentarzu wojennym na Łapiguzie
Na cmentarzu znajdują się groby żołnierzy niemieckich, rosyjskich, austriackich i polskich.
Najwięcej grobów pochodzi z okresu I wojny światowej, są też groby z wojny polsko-bolszewickiej oraz z okresu międzywojennego. kiedy to cmentarz i kościółek służyły polskiemu garnizonowi, mieszczącemu się w koszarach.
Podczas II wojny światowej, Niemcy na terenie cmentarza pochowali pewną ilość swoich żołnierzy. Ostatni pochówek odbył się w czerwcu 1944 r., gdy pochowany został tutaj żołnierz narodowości turkiestańskiej, służący w armii niemieckiej.
Po II wojnie światowej kościółek i zlokalizowany przy nim cmentarz wojskowy nie były użytkowane, co przyczyniło się do zaniedbania obiektu i cmentarza. Tabliczki z nazwiskami pochowanych tu, były systematycznie niszczone, a wyryte na krzyżach napisy uległy zatarciu. Istniejący oryginalny grobowy pomnik mahometański (z półksiężycem) z jednego z grobów, został w latach 60-tych XX wieku zabrany do Muzeum Okręgowego w Lublinie.
W dniu 6 kwietnia 1972 r. kościółek na skutek zaprószenia ognia (prawdopodobnie przez uczniów “wagarowiczów”) spłonął doszczętnie. Pozostały po nim tylko fundamenty.
W 1990 r. z inicjatywy ówczesnego Burmistrza Stanisława Osypińskiego, rzędy grobów zostały ogrodzone krawężnikami.
Jesienią 1997 r. niemiecka Fundacja z Warszawy, dokonała ekshumacji większości grobów niemieckich, wywożąc wydobyte szczątki w inne miejsce.
W 80-tą rocznicę Bitwy Warszawskiej (15 sierpnia 2000 r.) dokonano odsłonięcia głazu – pomnika, dla uczczenia bohaterów wojny z bolszewikami. Od tego wydarzenia, corocznie mieszkańcy Łukowa oraz Ziemi Łukowskiej, składają pod obeliskiem z tablicą kwiaty i zapalają znicze.
Do roku 2017 na cmentarzu zachowało się 191 nagrobków z ciałami 219 żołnierzy różnych państw, narodowości i religii. Niektóre nagrobki są miejscem spoczynku kilku osób. Według posiadanej dokumentacji, na cmentarzu spoczywa: 53 żołnierzy polskich, 56 Rosjan, 6 Niemców i 31 Austriaków. Nagrobki usytuowane są w 10 szeregach.
Cmentarz wojenny w Łukowie przetrwał dwie wojny światowe, a jego dzieje są nierozerwalnie związane z Łukowem i Ziemią Łukowską,
Autor: JK
Źródło: “Nowa Gazeta Łukowska” nr 9, 2017 r.
Dodaj komentarz